สำหรับผู้ป่วยและญาติ 

การดูแลผู้ป่วยใส่คาสายสวนปัสสาวะ

ผู้ป่วยได้รับการคาสายสวนปัสสาวะในระยะสั้น หรือนานขึ้นอยู่กับสภาพของผู้ป่วยและแผนการรักษา ดังนั้นผู้ป่วย/ ผู้ดูแลจึงจำเป็นต้องปฎิบัติตนให้ถูกต้อง เพื่อป้องกันการเกิดภาวะแทรกซ้อนจากการคาสายสวนปัสสาวะดังนี้คือ

       1. ล้างมือก่อนและหลังสัมผัสผู้ป่วย

 

       2. การติดพลาสเตอร์ยึดตึงสายสวนปัสสาวะ เพื่อป้องกันการดึงรั้ง โดย

                 2.1. เพศหญิง ติดบริเวณหน้าขา

                 2.2. เพศชาย ติดบริเวณท้องน้อยหรือต้นขา หน้าขาหนีบ

 

        3. การดูแลการระบายปัสสาวะ

                3.1. ดูแลไม่ให้สายสวนปัสสาวะหัก พับงอหรือดึงรั้งท่อปัสสาวะ

                3.2. ดูแลบีบรัดสายยาง (milking) บ่อยๆ เพื่อป้องกันตะกอนหรือสิ่งอุดตัน โดยใช้มือข้างหนึ่งจับสายยางให้อยู่กับที่ ขณะที่มืออีกข้างบีบรัดสายยางออกจากตัวผู้ป่วย

                3.3. ถุงปัสสาวะควรอยู่ต่ำกว่ากระเพาะปัสสาวะแต่สูงกว่าพื้น

                3.4. ดื่มน้ำอย่างน้อย 8-10 แก้ว (กรณีแพทย์ไม่จำกัดน้ำ)

                3.5. เทปัสสาวะในถุงเก็บ ทุก 8 ชั่วโมง หรือ เมื่อมีปัสสาวะ 2/3 ของถุง แต่ไม่ควรให้เต็มถุง เพราะจะทำให้ไหลย้อนกลับเข้าสู่กระเพาะปัสสาวะได้

                3.6. ก่อนและหลังจากเทปัสสาวะควรเช็ดด้วยสำลีชุบ 70% alcohol

       4. ทำความสะอาดอวัยวะสืบพันธุ์

             * วันละ 2 ครั้ง (เช้า-เย็น) และทุกครั้งภายหลังถ่ายอุจจาระ

       5. การเปลี่ยนสายสวนปัสสาวะ กระทำเมื่อ

                5.1. ถุงเก็บปัสสาวะ/ สายสวนรั่ว ให้เปลี่ยนทั้งชุดใหม่

                5.2. ควรทำเมื่อจำเป็น เนื่องจากการเปลี่ยนสายสวนปัสสาวะบ่อยๆ ทำให้อัตราการติดเชื้อเพิ่มขึ้นโดย ครั้งแรกควรเปลี่ยนเมื่อใส่นาน 2 สัปดาห์แต่ถ้าไม่พบหินปูนที่ปลายสาย ครั้งต่อไปปรับเป็น 4, 6 และ 8 สัปดาห์ ตามลำดับจนกว่าจะพบหินปูน

 

        6. กรณีข้อต่อสายสวนปัสสาวะหลุด ควรเช็ดด้วยสำลีชุบ 70% alcohol ก่อนแล้วจึงต่อกลับคืน

        7. กรณีมีการเคลื่อนย้ายผู้ป่วยควรผูกมัด (clamp) สายสวนทุกครั้งเพื่อป้องกันการไหลย้อนกลับของปัสสาวะและปล่อย clamp เมื่อเคลื่อนย้ายผู้ป่วยเสร็จ

        8. บันทึกจำนวนปัสสาวะในแต่ละวัน เพื่อดูปริมาณของปัสสาวะ และสังเกตหากมีอาการผิดปกติ

ภาวะแทรกซ้อนที่อาจเกิดจากการสวนปัสสาวะ

1. การติดเชื้อในระบบทางเดินปัสสาวะ 1-5%
2. คาสายสวนนาน 3-4 วัน ติดเชื้อ 20-25%
3. การอุดตันของสายสวนปัสสาวะ
4. การรั่วซึมของปัสสาวะ
5. ความไม่สุขสบายจากการสวนปัสสาวะ
6. การบาดเจ็บต่อท่อปัสสาวะและกระเพาะปัสสาวะ
7. การตีบของท่อปัสสาวะ
8. การแพ้สายสวน (พบน้อย)
9. มีโอกาสเกิดมะเร็งได้ถ้าใส่สายคาไว้นานๆ

อาการผิดปกติที่ควรมาพบแพทย์ทันที

1. มีไข้ หนาวสั่น
2. ปัสสาวะแดง หรือ มีหนอง หรือ ขุ่น เป็นตะกอน
3. ปวดท้อง
4. ปัสสาวะมีกลิ่นเหม็น
5. ปวดแสบร้อนบริเวณท่อปัสสาวะ

 

 

(ที่มา : งานสุขศึกษาและงานป้องกันและควบคุมการติดเชื้อในโรงพยาบาล โรงพยาบาลปทุมธานี)