หมายถึง นิ่วที่เกิดในไต กระเพาะปัสสาวะและท่อปัสสาวะ ทำให้เกิดการติดเชื้อ มีผลต่อการทำงานของไตทำให้ไตเสียหน้าที่เกิดภาวะไตวายได้ นิ่วที่ได้รับการรักษาแล้วอาจเกิดใหม่ได้อีก ความเชื่อที่ว่าการกินน้ำที่มีหินปูนหรือน้ำกระด้างทำให้เกิดนิ่วนั้นไม่เป็นความจริง

สาเหตุและปัจจัยเสี่ยง

1. ความผิดปกติในการเผาผลาญในร่างกาย
2. การติดเชื้อในระบบทางเดินปัสสาวะ
3. การมีปัสสาวะค้างในกระเพาะปัสสาวะนาน
4. การเสียสมดุลของน้ำและสารที่ละลายอยู่ในปัสสาวะ ทำให้เกิดการตกผลึกของสารสะสมมากขึ้น รวมตัวกันเป็นก้อนนิ่ว เช่น คนที่อยู่ในเขตร้อนหรือทำงานกลางแจ้ง
5. ร่างกายได้รับน้ำไม่เพียงพอจากดื่มน้ำน้อย
6. การรับประทานอาหารที่มีสารออกซาเลท ซึ่งเป็นสารก่อนิ่ว พบมากในกระหล่ำปลี มันฝรั่ง ผักขม ผักกระโดน มะเขือเทศ องุ่น ส้ม กล้วย หรือทานอาหารที่มีกรดยูริดมากเกินไป เช่น เนื้อสัตว์ เครื่องในสัตว์ กะปิ ยอดผัก หน่อไม้ฝรั่ง เป็นต้น

ชนิดของนิ่ว

1. นิ่วในไตพบมากที่สุด
2. นิ่วในท่อไต
3. นิ่วในกระเพาะปัสสาวะ

อาการของนิ่วตำแหน่งต่างๆ

การรักษานิ่วทางเดินปัสสาวะ

1. การรักษาตามอาการ
2. การใช้กล้องส่องท่อไตและขบนิ่ว
3. การเจาะเข้ากรวยไตและขบนิ่ว (PCNL) แผลมีขนาดเล็ก เจ็บแผลน้อยกว่าและกลับบ้านได้ประมาณ 7 วัน
4. การผ่าตัดส่องกล้องและเอานิ่วออก
5. การผ่าตัดแบบเปิดถ้านิ่วมีขนาดใหญ่

 

 

วิธีการรักษาขึ้นอยู่กับข้อบ่งชี้และดุลพินิจของแพทย์

การปฏิบัติตน

1. ผู้ได้รับการผ่าตัดควรงดทำงานหนัก งดยกของหนัก อย่างน้อย 2-3 เดือน
2. หลีกเลี่ยงภาวะท้องผูก
3. หลังการผ่าตัดควรหลีกเลี่ยงเดินทางด้วยจักรยานและมอเตอร์ไซค์
4. ควรหลีกเลี่ยงอาหารที่มีออกซาเลทสูง เช่น หน่อไม้ เครื่องในสัตว์ ผักขม ใบชะพูล ผักกระโดน ยอดผักต่างๆ
5. ดื่มน้ำมากๆ วันละ 2-3 ลิตร
6. อย่ากลั้นปัสสาวะเพื่อลดการคั่งค้างของน้ำปัสสาวะที่จะทำให้เกิดการตกตะกอน
7. มาตรวจตามแพทย์นัดทุกครั้ง

(นิ่วถึงแม้ผ่าตัดแล้วก็ยังเป็นซ้ำได้อีกดังนั้นการป้องกันไม่ให้เกิดนิ่วเป็นวิธีที่ดีที่สุด)

อาการที่ต้องการพบแพทย์ 

• ปวดเอวมาก มีไข้สูง ปัสสาวะขุ่นและเป็นเลือด

(ที่มา : กลุ่มงานสุขศึกษา ร่วมกับ หอผู้ป่วยศัลยกรรมชาย โรงพยาบาลปทุมธานี)