ความดันโลหิต หมายถึง แรงดันของเลือดที่กระทบต่อผนังหลอดเลือด ซึ่งเกิดจากการที่หัวใจบีบตัว เพื่อส่งเลือดไปเลี้ยงส่วนต่างๆ ของร่างกาย โดยวัดได้ 2 ค่า คือ        

1. ความดันโลหิตค่าบน คือ แรงดันโลหิตขณะที่หัวใจบีบตัว
2. ความดันโลหิตค่าล่าง คือ แรงดันโลหิตขณะที่หัวใจคลายตัว

         ใช้หน่วยวัดเป็นมิลลิเมตรปรอท ในคนที่มีสุขภาพดี ความดันโลหิตปกติ ควรต่ำกว่า 130/85 มิลิเมตรปรอท เมื่อมีอายุมากขึ้นความดันโลหิตจะสูงขึ้นเล็กน้อย

บุคคลที่มีโอกาสเป็นความดันโลหิตสูง

บุคคลที่มีโอกาสเป็นความดันโลหิตสูง ได้แก่ บุคคลที่มีลักษณะดังต่อไปนี้        

1. อ้วนหรือมีไขมันในเลือดสูง
2. มีพ่อ แม่ ญาติ พี่น้องเป็นโรคความดันโลหิตสูง
3. สูบบุหรี่จัด หรือดื่มเหล้าเป็นประจำ
4. เป็นโรคไตหรือเบาหวาน
5. มีความเครียดเป็นประจำ
6. กินอาหารเค็มจัดเป็นประจำ

สาเหตุของความดันโลหิตสูง มี 2 ชนิดคือ        

1. ชนิดมีสาเหตุจากโรคอื่นๆ เช่น โรคเนื้องอกที่ต่อมหมวกไต ภาวะไตวาย โรคเนื้องอกของสมอง ภาวะครรภ์เป็นพิษ ได้รับยาหรือสารบางชนิด เป็นต้น ซึ่งพบประมาณร้อยละ 5 - 10 ของผู้ป่วย
2. ชนิดไม่ทราบสาเหตุ พบประมาณร้อยละ 90 - 95 ของผู้ป่วย ส่วนใหญ่ตรวจพบโดยบังเอิญ

อาการของผู้มีความดันโลหิตสูง

ส่วนใหญ่มักไม่มีอาการแสดงให้รู้ แต่บางรายอาจพบอาการต่างๆ ได้เช่น

1. ปวดมึนท้ายทอย ตึงที่ต้นคอ วิงเวียน ขณะตื่นนอนใหม่ๆ พอสายๆ อาการจะทุเลาลง
2. อ่อนเพลีย เหนื่อยง่าย ใจสั่น นอนไม่หลับ
3. ตามัว มือ เท้าชา อาจมีเลือดกำเดาไหล

การรักษาโรคความดันโลหิตสูง

1. ชนิดมีสาเหตุ รักษาโรคที่เป็นสาเหตุและปฏิบัติตัวตามคำแนะนำของแพทย
2. ชนิดไม่ทราบสาเหตุ
   - ปฏิบัติตัวตามคำแนะนำของแพทย์
   - กินยาและตรวจวัดความดันโลหิตอย่างสม่ำเสมอ

อันตรายจากโรคความดันโลหิตสูง

ผู้ที่มีความดันโลหิตสูง แล้วไม่ได้รับการรักษา อาจเกิดอันตรายจากภาวะแทรกซ้อน ดังนี้

1. อัมพฤกษ์ อัมพาต เนื่องจากเส้นเลือดในสมองตีบ อุดตันหรือแตก
2. ตามัวหรือตาบอด เนื่องจากหลอดเลือดในลูกตาตีบ ตัน หรือ แตก
3. ไตวายหรือไตพิการ เนื่องจากเส้นเลือดที่ไปเลี้ยงไตตีบ
4. หัวใจวาย
5. ถ้ารุนแรงอาจชัก หมดสติและเสียชีวิตได้

คำแนะนำสำหรับผู้มีความดันโลหิตสูง

1. ถ้าอ้วน ควรควบคุมน้ำหนักตัวให้อยู่ในเกณฑ์ปกติ โดย
   - - กินอาหารให้ครบ 5 หมู่ และหลากหลาย เพิ่มอาหารที่มีกากใย เช่น ผัก ผลไม้ ที่มีรสหวานน้อย
   - - หลีกเลี่ยงอาหารที่มีไขมัน เช่น หนังเป็ด หนังไก่ หมูสามชั้น อาหารใส่กะทิ ขนมหวาน อาหารที่มีโคเลสเตอรอลสูง เช่น สมองสัตว์ ไข่แดง ไข่นกกระทา เครื่องในสัตว์ ปลาหมึกใหญ่ หอยนางรม เป็นต้น
2. ลดอาหารเค็ม อาหารใส่ผงชูรส เครื่องปรุงรสต่างๆ ของหมักดอง
3. ควรเปลี่ยนวิธีการปรุงอาหารจากทอดเป็นนึ่ง อบ ย่าง แทน
4. งดเครื่องดื่มที่มีแอลกอฮอลล์และงดสูบบุหรี่
5. ออกกำลังกายอย่างถูกวิธี เหมาะสมกับสภาพร่างกาย เพศและวัย อย่างน้อยสัปดาห์ละ 3 วัน ๆ ละ 30 นาที ห้ามออกกำลังกายโดยใช้กำลังและแรงเบ่งสูง เช่น ยกน้ำหนัก วิดพื้น วิ่งอย่างรวดเร็ว เป็นต้น
6. หลีกเลี่ยงความเครียด ทำจิตใจให้แจ่มใส พักผ่อนให้เพียงพอ
7. สตรีที่กินยาคุมกำเนิดควรเปลี่ยนเป็นวิธีอื่นแทน
8. ตรวจรักษาและกินยาตามคำสั่งแพทย์อย่างสม่ำเสมอ

"แบ่งเวลาสักนิด เพื่อตรวจวัดความดันโลหิตอย่างน้อยปีละ 2 ครั้ง"

ที่มา: กองส่งเสริมสุขภาพ สำนักอนามัน กรุงเทพมหานคร